Miles

Views
4 years ago

Miles #35 - Terug in de Tijd Berlijn

Miles #35 - Terug in de Tijd Berlijn

STORY DE GESCHIEDENIS

STORY DE GESCHIEDENIS VAN EEN MUUR... Op 9 november 1989 wordt onder druk van de bevolking het einde ingeluid van de muur, die Berlijn bijna dertig jaar verdeelde. Een historisch feit en mooi gespreksonderwerp voor tijdens de diners. Nicolas Capart DE AANLEIDING – We bevinden ons in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. De kaart van de ‘oude dame’ Europa is hertekend door de geallieerde overwinnaars en Duitsland, dat op 8 mei 1945 capituleert. Ze wordt opgedeeld in zones onder Amerikaans, Brits, Frans bestuur en later ook onder dat van Sovjet-Rusland, in overeenstemming met het akkoord dat op de Conferentie van Jalta gesloten werd. Maar de relatief goede verstandhouding tussen deze vier bezettende mogendheden komt in 1948 tot een einde, wanneer de Sovjet-Unie tegenover de Westerse geallieerden komt te staan. In het daaropvolgende jaar wordt de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) opgericht in de trizone die onder beheer van de Fransen, Britten en Amerikanen staat en de Duitse Democratische Republiek (DDR) in de zone die wordt bezet door de Sovjets. Deze breuk zal spoedig leiden tot de opdeling van Berlijn. Het communistische systeem geeft al snel blijk van zijn beperkingen, de collectivisatie van de grond leidt tot voedseltekorten, met als gevolg handel op de zwarte markt. Investeringen blijven uit en er is een gebrek aan arbeidskrachten. De emigratiestroom vanuit de DDR naar de BRD blijft maar toenemen, vooral in Berlijn, waar de grens moeilijker controleerbaar blijkt te zijn dan op het platteland. Vanaf 1949 zijn meer dan drie miljoen Duitsers naar het kapitalistische Westen vertrokken. 10 Elke ongeoorloofde kopie is strikt verboden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Produpress NV.

De exit wordt smalend ‘stemmen met je voeten’ genoemd. Na tien jaar is de situatie uiterst gespannen. Op 27 november 1958 stelt Chroesjtsjov een ultimatum aan de geallieerden en hij eist het vertrek van de Westerse troepen uit Berlijn. De weigering van deze laatsten is het startpunt van deBerlijnse crisis’. DE BOUW – ‘Praktijken tegengaan, aan de West-Berlijnse grens, die schadelijk zijn voor het socialistische kamp en rondom West-Berlijn zorgen voor degelijke bewaking en effectieve controle (...)’ Deze verklaring van het Warschaupact is de metafoor voor het plaatsen van de eerste steen van de toekomstige Muur. Om de uittocht te stoppen van inwoners die naar de Bondsrepubliek vluchtten, besluiten de Sovjetleiders en de DDR tot de bouw van een ’antifascistische barrière’. Een ‘muur van schaamte’, zoals hij in het Westen wordt genoemd. In de nacht van 12 op 13 augustus 1961 sluiten Berlijn leiden. Gewapende Sovjettroepen zijn gelegerd bij de grensposten van de geallieerden. Het begint met een barrière van prikkeldraad, waarna de werkelijke bouw van de muur kan beginnen. Onder zware beveiliging gaan de metselaars aan het werk. Al snel is de Berlijnse Muur een feit. Of eerder de Berlijnse muren... Want deze gigantische bouwplaats is dubbelzijdig en bevat twee bijna 4-meter hoge muren. De in totaal 155 kilometer aan beton (waarvan ongeveer veertig in Berlijn) bedekt een deel van de 1.393 kilometer lange grens tussen de BRD en de DDR en van het IJzeren Gordijn dat Europa gedurende 28 jaar doormidden zal snijden. Maar dit zijn niet de en dan nog een slordige 14.000 bewakers... Daaraan kunnen in de loop der jaren zeker duizend doden worden toegevoegd, arbeiders of soldaten die hebben bijgedragen aan de bouw van de muur en vluchtelingen die een vergeefse poging waagden om over de muur te klimmen. DE VAL – Twee Amerikaanse speeches markeren de geschiedenis van de Berlijnse Muur en zullen de val ervan in beweging zetten. De eerste wordt uitgesproken door president John Kennedy op 26 juni 1963. Zijn ‘Ich bin ein Berliner’ is een uiting van de solidariteit van de vrije wereld met Berlijn, waarvan het verscheurde hart symbool staat voor de Koude Oorlog die het Oude Continent verdeelt. De tweede klinkt op 12 juni 1987 uit de mond van Ronald Reagan. Tegenover de Brandenburger Tor ter gelegenheid van het 750-jarige bestaan van Berlijn, houdt de president van de Verenigde Staten een toespraak, die voor altijd in de geschiedenisboeken vermeld zal blijven, met de oproep aan de Sovjets om de Muur af te breken (‘Tear down this wall!’). Twee jaar later is er een doorbraak dankzij Hongarije. Vanaf de zomer van 1989 ontvluchtten duizenden Duitsers hun land. Al heel snel weten zo’n 25.000 DDRburgers de BRD te bereiken via Hongarije en Oostenrijk. Een beweging van een zodanig grote omvang, dat er vluchtelingenkampen worden opgezet om iedereen te kunnen opvangen. In Oost-Duitsland worden voortdurend demonstraties gehouden en de inwoners van Berlijn roepen om vrijheid in de straten. Op 16 oktober 1989 verzamelen zich meer dan 400.000 mensen op Alexander Platz ter gelegenheid van de veertigste en laatste verjaardag van de DDR. De toenemende ontevredenheid, de verzwakte Sovjet-Unie en de perestrojka van Michail Gorbatsjov leiden tot de val van 18.57 uur in een directe televisie-uitzending. Een stormloop... De hele nacht haasten inwoners van Berlijn zich naar de grensovergangen om naar het Westen over te steken. Om 23.00 uur, bezwijkt de eerste onder druk van de mensen. De andere volgen... En in de vroege ochtend komt er pas echt een menigte aan. DE NASLEEP – In Praag maakt de Fluwelen Revolutie op 17 november een einde aan het communisme, achttien maanden later, eind 1991, wordt de Sovjet-Unie ontmanteld. Het vredesakkoord, dat nooit ondertekend is aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, wordt op 12 september 1990 in Moskou ondertekend. Duitsland krijgt zijn volledige soevereiniteit terug en de BRD en DDR worden herenigd op 3 oktober, voortaan de nationale feestdag. Tegenwoordig is de historische lijn van de muur op de grond aangegeven met kasseien en gietijzeren plaquettes waarop staat ’Berliner Mauer 1961-1989’. De Muur van de schaamte is verleden tijd, deze is zelfs bijna volledig afgebroken, maar op verschillende plaatsen in Berlijn tref je de littekens nog aan. Elke ongeoorloofde kopie is strikt verboden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Produpress NV. 11