Miles

Views
4 years ago

Miles #35 - Terug in de Tijd Berlijn

Miles #35 - Terug in de Tijd Berlijn

SUBCULTURE Dertig jaar

SUBCULTURE Dertig jaar geleden begeleidde de dissidente muzikant Mstislav ‘Slava’ Rostropovitch de Val van de Muur op zijn cello. Een bijzondere herinnering. Al twee jaar langer herenigd dan gescheiden. Te gek. Voor mij persoonlijk zijn het onvergetelijke jaren die mijn leven afbakenen: gebouwd bij mijn geboorte, afgebroken bij die van mijn dochter. Op wat voor manier kun je het hedendaagse Berlijn het best beschrijven? De mensen: de geboren Berlijners en de getogen Berlijners. Uit Oost en West. De kunstenaars. De bezoekende of ingeweken ‘buitenlanders’. Met beelden? Met foto’s? Met woorden? Door te spreken met een man, Joachim von Beust, oorspronkelijk afkomstig uit Stuttgart, die Berlijn kent, Berlijn voelt, Berlijn begrijpt, en die al die jaren in Berlijn heeft gewoond. Een bevoorrechte getuige. Hij is mijn gesprekspartner, mijn informant, mijn rode draad. Een open gesprek over deze zo bijzondere stad te midden van een leegte, als je de stad verlaat is er de woestijn, er is niets. Geen ‘hinterland’ zoals de Duitsers zeggen. Na de oorlog is deze stad op eigen kracht weer tot leven gekomen. En vandaag is het een toeristenstad, net zoals Barcelona, Florence wedijverde de stad met Parijs. Het is geen industriestad. Het is een arme stad, Kreuzberg, waar de kunstenaars hun ateliers hadden. We leggen de nadruk op ‘hadden’, want ze verlaten de wijk. De huurprijzen rijzen de pan uit. Je vindt alles in Berlijn, behalve klasse... De echte Berlijners? Die moet je zoeken. De stad is gigantisch en tegelijk leeg: 3.800.000 inwoners, terwijl ze gebouwd is voor het dubbele aantal! Nooit is ze erin geslaagd meer volk aan te trekken. Berlijn heeft geen centrum, maar verscheidene centra en leeft met nacht. Niet te vergelijken met zoiets als Parijs. Je kunt er goed leven, de sfeer is relaxed. Ontspannen afspreken in de parken, op de pleinen en in de cafés. Ook zijn er veel inwoners van allochtone afkomst, zoals de Turken, die het er goed naar hun zin hebben. Oost-Berlijn en West-Berlijn, twee steden die naast elkaar hebben geleefd, een parallel leven, zonder de ander te kennen. Ze hadden geen idee. De stadsplattegronden uit die tijd beperken zich tot één stad met aan de rechterkant een blanco gebied, alsof daar niets was. Nichts. Die Leere. In een land door zichzelf tot martelaar gemaakt. Alles bestond in tweevoud, met een ongebreidelde concurrentie ten opzichte van elkaar. Het zal zeker twee generaties duren voordat er een echte eenheid is. ‘regierender Oberbürgermeister’. In Berlijn neemt niemand zichzelf serieus. Dat is de norm hier. De inwoners van Berlijn hebben enorm veel humor, een speciaal soort humor, van hetzelfde kaliber als die van de Britten. Het is de enige stad in Duitsland waar winkels kunnen opengaan en sluiten wanneer ze dat zelf willen, ook al is dit wel aan het veranderen. Onder de Duitsers zijn de Berlijners uniek. Bijvoorbeeld: op werd getolereerd. Iedereen nam het op de koop toe. In Berlijn is de tolerantie ten aanzien van de subcultuur enorm. Berlijners zijn gek op cultuur. Er wonen JOACHIM VON BEUST, VERZAMELAAR VAN HEDENDAAGSE KUNST EN OPRICHTER VAN DE STICHTING KUNSTRAUM ‘Berlijn is al 400 jaar een stad van internationale allure! Zij heeft iets, een dimensie, die andere steden ontberen. Ik zal je een historische anekdote vertellen over het grootste symbool van de stad, de Brandenburger Tor. Tijdens de belegering van Berlijn, heeft Napoleon er iets aan veranderd. De Quadriga, de koets die erop stond, was naar binnen gericht en een van de eerste dingen die Napoleon deed was de richting ervan veranderen door hem om te draaien en naar buiten te richten! En dit symbool is deel gaan uitmaken van de mentaliteit, nu nog steeds. Berlijn is altijd een gastvrije stad geweest, de grote stad uit de tijd van de protestanten: zij was getuige van een van de eerste migrantenstromen met de golf van Hugenoten, die Frankrijk ontvluchtten. Ze werden er goed ontvangen. En Berlijn bestaat nog steeds uit diverse gemeenschappen. De socialistische politiek van de stad is heel genereus en dat trekt veel mensen aan. Zo heeft men bijvoorbeeld de alsmaar stijgende huurprijzen aan banden gelegd. Het beleid is ook groen. Hoewel ik geen enkele sympathie voel voor het communisme, had het regime ook goede kanten, zoals voor kinderen. Het onderwijs aan kleuters, de Kindergarten is overal in Europa gekopieerd. Met de val van de muur werd rücksichtslos alles weggedaan, zonder te blijven stilstaan wat de moeite was om te behouden. Iedereen moest weer helemaal opnieuw beginnen. Ik heb jarenlang in Berlijn gewerkt aan het hoofd van een onderneming, een soort van media monitoring, en we hadden kantoren in andere grote Duitse steden als Stuttgart, Baden Baden en Düsseldorf. Die hadden niets gemeen met Berlijn. Daarom durf ik hardop te zeggen dat deze stad uniek is.’ Recent is Joachim zich gaan interesseren voor kunst, met een ernst, die hem eigen is in alles wat hij onderneemt. Een Belgisch kunstenaar en vriend, Michel Mouffe, heeft hem geholpen bij een tentoonstelling van de Amerikaanse kunstenaar Brice Marden en heeft hem geïntroduceerd in de kunstwereld. Of nog beter, hij heeft hem de sleutels ertoe overhandigd. Het kunstproject dat hij een paar weken geleden heeft geopend, is een passie zonder winstoogmerk. Een fysieke ruimte in Ukkel met daarnaast een digitale ruimte gebaseerd op korte onlinevideo’s (www.kunstraum.be) en sociale media. Het idee is om de ontwikkeling te volgen van een aantal opkomende kunstenaars, hun creatieve proces. Omgeven door bevlogen kunstkenners, maakt Kunstraum deel uit van een internationaal netwerk, dat de dialoog aangaat met Afrikaanse en 58 Elke ongeoorloofde kopie is strikt verboden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Produpress NV.

© Benoit Feron veel jonge kunstenaars, maar hun situatie is moeilijk. Rondom de stad is niets te vinden is, dus is er ook een gebrek aan klanten. Alles is beperkter als je het vergelijkt met Keulen, Düsseldorf, Frankfurt, München, Baden-Baden. Op muziekgebied is Berlijn de bakermat van de elektro: De groep Kraftwerk heeft de muziekstijl uitgevonden met hun ‘Autobahn’. Je moet eens luisteren naar ‘Fun, fun’, waar de Beach Boys zich door hebben laten inspireren! Veel Spanjaarden, waaronder Ricardo de Larrea zijn om deze reden en met de Movida in het bloed, naar Berlijn getrokken. Voor hedendaagse kunst hebben we het Hamburger Bahnhof, maar de stad is nog op zoek naar invulling op dat gebied… WEETJES: Oost-Berlijn is overduidelijk dominant op historisch en cultureel gebied met het district Mitte in het hart van het stadsdeel. De Russen hebben na de oorlog de stad in de wacht gesleept, want zij hebben alles ingepikt, inclusief de rijkste en interessantste wijk. Zij hebben de hand weten te leggen op Mitte en hebben de rest aan het Westen overgelaten. Dat valt op, als je een stadsplattegrond bekijkt. In die tijd was het Westelijke deel depressief en grijs. Provinciaals. En het Oosten? Uniform, serieus en monotoon. Overal hetzelfde. Gehuld in de alomtegenwoordige geur van de Trabant, een kartonnen auto met een tweetaktmotor.. WAT TE DOEN: Om de stad te ervaren, kun je langs een stuk van de muur delen in de buurt van de Brandenburger Tor. Miles maakt een portret van de stad via verschillende persoonlijkheden, die er geboren zijn, er wonen of er regelmatig komen: Europese kunstenaars om inspiratie op te doen en kennis uit te wisselen. De eerste tentoonstelling toont de synergie tussen het werk van twee kunstenaars, de Belgische schilder Bernard Gilbert en de Duitse-Japanse schilder Kanta Kimura, die in Berlijn woont. Een initiatief om in de gaten te houden. Ivan Georgiev cineast & monteur geboren in So- jaar. Hij is oorspronkelijk hierheen gekomen voor zijn vriendin, Teodora Zaharieva studeert. IVAN - vaak in Berlijn geweest en ik had al een idee van de verwevenheid van de stad met de geschiedenis. Maar pas toen ik hier kwam wonen, ben ik me echt gaan beseffen in hoeverre deze geschiedenis altijd relevant blijft in de levenswijze of de denkwijze van de Berlijners. In het begin zag ik de monumenten als letterlijke ‘gedenktekens’, maar later ontdekte ik dat er veel meer achter zit. Het is mijn sterke overtuiging dat Berlijn, en dan bedoel ik haar inwoners, een collectieve ‘scherpzinnigheid’ bezit, in tegenstelling tot andere steden. Deze burgers hebben meer begrip voor de algemene opvatting dat fouten worden begaan en vooral kunnen worden begaan als onoplettendheid zijn intrede doet. Daarom zijn zij actief op cultureel gebied, in de kunst, het politieke discours of het activisme. Daarom heb ik het gevoel dat Berlijn Kanta Kimura is een Duitse schilder van Japanse origine. Met ‘Light Meets Color’ wijdt hij de stichting Kunstraum in. Bovenal is hij een materialenjutter, zij het dat hij vooral bekend werd als pionier van een nieuwe stijl die het doek ‘activeert’. Bij een eerste aanblik lijkt het een verzameling van chaotische tegenstellingen in tijd en ruimte tot het uiteindelijke beeld een mooie harmonie onthult. kantakimura.com probeert als voorbeeld te dienen voor de rest van Duitsland, want het is ook belangrijk om iets te beschouwen en na te denken alvorens te reageren. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom ik me snel geaccepteerd voelde in Berlijn, vooral door leeftijdsgenoten. Voor mij is Berlijn zeker niet onbekend met het begrip van ‘de of het vreemde’. Ik zou zelfs zeggen, dat ik het eens ben met het adagium, dat stelt dat ‘Berlijn niet Duitsland is’, want het is duidelijk anders. Tegelijkertijd heb ik het gevoel, dat de wens om zich te blijven verbeteren en te zorgen voor een betere toekomst een echt Duitse eigenschap is. En daarvan is Berlijn op haar manier een voorbeeld.’ TEODORA om psychologie te studeren. In de tweede week jaardag van de Val van de Berlijnse muur. In de herfst van dit jaar is het de dertigste verjaardag en ik ben zeer dankbaar dat ik de afgelopen tien jaar heb mogen wonen in een stad die het streven naar eenheid, vrijheid en tolerantie zo hoog in het vaandel draagt. Berlijn bestaat uit het duidelijk van elkaar te onderscheiden oostelijke en westelijke deel, samengesteld uit een groot aantal wijken met ieder hun eigen charme en kenmerken. Dertig jaar na de hereniging is de stad nog steeds een grote bouwplaats, soms zelfs best vies, maar voortdurend in ontwikkeling. Berlijn heeft een sleutelrol gespeeld in de oorlog en was vervolgens jarenlang verdeeld door een muur, maar dat is misschien wel exact de reden waarom de stad bekendstaat om haar culturele diversiteit, vrijheid van meningsuiting en tolerantie. Iedereen mag zijn mening uiten over wat voor hem van belang is, zowel wat betreft de kunst, de maatschappij of de politiek. Je hoort vaak zeggen: ‘Dat is nou typisch Berlijns…’ wat duidt op een bepaalde reactie van mensen, die de sfeer van de stad goed kennen. Iets kan ‘typisch Berlijns’ zijn in positieve of negatieve zin, maar het betekent altijd: ‘Het is zo verschillend en anders, terwijl het hier, normaal of acceptabel is of blijkt te zijn.’ Elke ongeoorloofde kopie is strikt verboden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Produpress NV. 59